Het argument dat drugs ongezond en verslavend zijn, is ook geen argument dat het einde van de discussie inluidt. Bij skiën, wielrennen, paardrijden en skateboarden gebeuren om de haverklap ongelukken, maar daar bestaat regulering en bescherming voor. Of je er nou van houdt of niet: het is gereguleerd en er wordt nagedacht over hoe de risico’s aanvaardbaar kunnen zijn.
Is reguleren van alle soorten drugs dan een mogelijkheid? Discussies daarover verzanden meestal in versimpelde overdrijvingen als “ja, maar dan ligt de heroïne dus naast de snoepjes bij de Albert Heijn”. Ook kunnen psychonauten doorslaan in hun utopische idee van een samenleving waar alles beschikbaar is.
Op dat niveau discussiëren helpt niemand, maar hoe kan het dan wel? Ik besloot te kijken naar welke praktische ideeën er bestaan over de legalizering en regulering van alle middelen die er op onze aarde te vinden zijn – ideeën die rekening houden met de compromissen die er dan gesloten moeten worden. Want als je je er geen voorstelling van kan maken, kun je er ook niet naartoe werken.
Scheiding der markten
De benaming ‘drugs’ is onwerkbaar. Steeds vaker wordt ook suiker nu als drug gezien, dus is eerst het besef nodig dat de markt veel fijnmaziger zou moeten worden. Nicotine, heroïne, caffeïne, paracetamol, alcohol en paddo’s: allemaal ontzettend verschillende middelen die allemaal hun eigen behandeling rechtvaardigen. (En trouwens allemaal op enige manier legaal te verkrijgen zijn in Nederland.)
Sommige middelen zullen makkelijk te koop zijn in de supermarkt, zoals alcohol, suiker en pijnstillers op dit moment – soms met flinke accijns. Dat komt dan omdat van die middelen besloten is dat het risico laag genoeg is, maar het gebruik moet worden ontmoedigd. Of bijvoorbeeld omdat het cultureel aanvaardbaar is dat alcohol makkelijker te krijgen is dan andere middelen – ondanks de grote schade die het brengt. Cannabis blijft in de coffeeshop of een social club, de teelt komt van gemeentekwekerijen of van commerciële bedrijven.
Andere middelen zijn dan niet verboden, maar anders te verkrijgen.
De grotere rol van de smartshop
Het voordeel van het paddoverbod is geweest dat toeristenwinkels in Amsterdam gestopt zijn met het verkopen van hallucinerende paddestoelen. In die winkels was er nauwelijks voorlichting, waardoor het leek alsof paddo’s net zoveel risico’s met zich meebrengen als sleutelhangers met een high uit zijn ogen kijkend klompje eraan. De enige plek waar je ze nu nog kan krijgen, in truffelvorm, zijn smartshops.
Smartshops zouden een soort voorlichtingsloketje kunnen krijgen waar je bepaalde middelen kan kopen. Middelen waarvan is vastgesteld dat ze niet ongevaarlijk zijn, maar waarvan de risico’s te overzien zijn zolang je weet wat je aan het doen bent. Mdma, sommige pepmiddelen en psychedelica zoals paddo’s zijn de meest voor de hand liggende kandidaten.
Het winkelgedeelte kan zich dan richten op blacklightposters, waterpijpen en lavalampen in de vorm van een paddestoel, bij het drugsloket krijg je spullen pas mee nadat je verplichte voorlichting hebt gehad. Alle mensen achter de balie moeten daar een gedegen opleiding voor hebben gehad.
Studierichting
Het probleem is dat er op dit moment geen multidisciplinaire studie is naar psychotrofe stoffen. Er zou een opleiding kunnen komen over alles dat er bij drugs komt kijken – over psychologie, geschiedenis, verslavingskunde, economie en fysiologie. Dat klinkt misschien als een absurde niche, maar dat waren genderstudies en astrobiologie ooit ook.
Neem het concept ‘junk’. In de jaren zeventig werd de junk gezien als exoot, in de jaren tachtig als crimineel, in de jaren negentig als patiënt, en tegenwoordig is de junk een historisch reliek. Het is een sociologisch concept gebleken, met juridische, medische en economische aspecten die niet direct terug te voeren zijn op het exacte middel dat ze gebruiken. Er is geen studie die dat fenomeen vanuit verschillende hoeken bestudeert en probeert te begrijpen.
Er bestaat ook een master sportbeleid en sportmanagement. Dus waarom niet een studie naar een ander cultureel fenomeen?
Het drugsexamen
Veel mensen snappen niet hoe de termen ‘xtc’ en ‘mdma’ zich tot elkaar verhouden, kennen de dosering van ghb niet, denken dat lsd verslavend is of dat ‘in een trip blijven hangen’ komt door het eindeloos doorwerken van het genomen middel.
Hoe voorkom je al die onwetendheid over middelen die wel gevaarlijk zijn, maar nu alleen verkrijgbaar zijn op de illegale markt? In een gelegaliseerd systeem zou er een soort drugsexamen kunnen bestaan, waarbij je bepaalde middelen alleen mag kopen aan een specifiek loket – een soort apotheek – als je er een uitgebreide cursus voor hebt gevolgd. Een soort drugsrijbewijs, dus.
Je zou kunnen stellen dat alleen mensen met dat bewijs op zak gebruikershoeveelheden drugs bij zich mogen hebben. Anders riskeer je een boete, net als je rijbewijs in de auto.
De hoogdrempelige gebruikersruimte
Het drugsexamen zou gecombineerd kunnen worden met een specifieke ruimte of club, waarvan je alleen lid mag worden als je genoeg kennis hebt en waarvandaan je geen drugs mee naar huis mag nemen. In zo’n ruimte moet altijd een deskundig, nuchter persoon aanwezig zijn – een soort combinatie tussen een ayahuasca-avond en een schietvereniging, dus.
Ideaal is het niet. Ook als je mensen kleine hoeveelheden geeft, kun je niet voorkomen dat ze het onderling uitruilen en stiekem gebruiken. Maar is een gebrek aan waterdichtheid een reden om het hele idee af te schrijven? Ik heb namelijk ook wel eens jongeren in een kroeg zien staan, en kroegen verbieden lijkt me een heel mal idee.
Heroïne en GHB zijn van die middelen. De kunst is om de drempel hoog genoeg te maken zodat mensen er niet makkelijk aan beginnen, maar laag genoeg dat er geen illegale handel bestaat. Dat is gruwelijk moeilijk. De meeste mensen hebben geen enkele behoefte aan het gebruik van die middelen, maar het doel is dat het gebruik gecontroleerd gebeurt, niet ergens onder TL-licht in een semicrimineel circuit. Of op een studentenkamer zonder hulpverlening. Dit concept zorgt voor de meeste discussie, zelfs binnen de legaliseringsbeweging.
De gedachte bestaat dat als er veel meer middelen legaal zijn, de behoefte aan gevaarlijker stoffen lager is en het dus niet nodig is om die zwaardere drugs te gebruiken. Dat zou de praktijk dan kunnen uitwijzen.
De clubs zouden een heel erg mooi concept kunnen zijn. Niet-verslavende middelen als LSD gebruiken met vrienden in een enorme chilloutkamer met entertainment, daar kan weinig tegenop. Met een nuchtere medische staf (die zichzelf heus ‘sjamaan’ mag noemen, als daar behoefte aan is) onder de knop voor als er iets aan de hand is. Een beetje alsof je op jungletour gaat: best spannend als je geen flauw idee hebt waar je aan begint, maar als je een gids hebt om je hand vast te houden, kan het een van de mooiste dingen zijn die je ooit doet.
Door Thijs Roes, Vice 13 dec. 2014
Voor dit stuk is van gedachten gewisseld met H. Cornelissen van stichting Legalize, gepensioneerd psychiater Freek Polak en andere mensen die hier niet per se hun naam aan verbonden wilden hebben. Geen van allen zijn het noodzakelijkerwijs eens met elk punt dat hier gemaakt wordt. Aanvullingen, suggesties en vileine opmerkingen kunnen allemaal in de comments.
